(TH) ศาลสูงแห่งกรุงโตเกียวได้กลับคำพิพากษา กรณีการชดใช้ค่าเสียหายจากภัยพิบัติ Fukushima

ข่าวต่างประเทศ 30 Jun 2025

เมื่อวันศุกร์ที่ ๖ มิถุนายน ค.ศ.๒๐๒๕ ศาลสูงแห่งกรุงโตเกียวกลับคำพิพากษาของศาลแขวงโตเกียวที่มีคำตัดสินเมื่อเดือนกรกฎาคม ค.ศ. ๒๐๒๒ ที่ผ่านมาจากการตัดสินให้อดีตผู้บริหารบริษัท Tokyo Electric Power Company (TEPCO) ชดใช้ค่าเสียหาย ๑๓ ล้านล้านเยน (๙ หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ) จากความล้มเหลวในการป้องกันภัยพิบัติของโรงไฟฟ้านิวเคลียร์ Fukushima Daiichi เมื่อปี ค.ศ.๒๐๑๑ โดยศาลแขวงโตเกียวเห็นว่าการประเมินของรัฐบาลนั้นมีความน่าเชื่อถือทางวิทยาศาสตร์ (Scientifically credible) และคาดการณ์ได้ว่าจะมีคลื่นสึนามิขนาดยักษ์พัดถล่มโรงงาน อดีตผู้บริหารต้องรับผิดชอบค่าชดเชย แต่คำพิพากษาของศาลสูงมุ่งเน้นไปที่ความล้มเหลวของฝ่ายบริหารของ TEPCO ในการดำเนินการตามมาตรการรับมือหลังจากที่รัฐบาลได้ประเมินแผ่นดินไหวระยะยาวในปี ค.ศ.๒๐๐๒ ซึ่งคาดการณ์ว่าอาจเกิดคลื่นสึนามิสูงถึง ๑๕.๖ เมตร และพิพากษากลับคำพิพากษาของศาลแขวงโตเกียวตัดสินให้ผู้บริหาร TEPCO ชนะคดี โดยระบุว่าคลื่นสึนามิขนาด ๑๕ เมตรที่ก่อให้เกิดภัยพิบัตินั้นไม่สามารถคาดการณ์ล่วงหน้าได้ นาย Toshikazu Kino หัวหน้าผู้พิพากษา เน้นย้ำว่า การประเมินแผ่นดินไหวระยะยาวในปี ค.ศ.๒๐๐๒ ของรัฐบาลยังไม่เพียงพอที่จะให้ฝ่ายบริหารสามารถป้องกันคลื่นสึนามิขนาดใหญ่ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
คดีนี้ผู้ถือหุ้นจำนวน ๔๘ รายยื่นฟ้องอดีตผู้บริหาร TEPCO จากกรณีการเกิดภัยพิบัติด้านนิวเคลียร์ที่เกิดจากเหตุแผ่นดินไหวและคลื่นสึนามิครั้งใหญ่เมื่อวันที่ ๑๑ มีนาคม ค.ศ. ๒๐๑๑ แม้ว่าระบบของโรงไฟฟ้าฯ ได้ตรวจพบเหตุแผ่นดินไหวและปิดเตาปฏิกรณ์นิวเคลียร์โดยอัตโนมัติแล้ว แต่คลื่นสึนามิที่เกิดขึ้นตามมาได้ซัดถล่มโรงไฟฟ้าฯ จนเกิดการระเบิดทางเคมีครั้งใหญ่ เหตุการณ์นี้เกิดขึ้นหลังจากน้ำท่วมทำให้เครื่องกำเนิดไฟฟ้าฉุกเฉินขัดข้อง ส่งผลให้เตาปฏิกรณ์เกิดความร้อนเกินขีดจำกัด และคร่าชีวิตผู้คนไปกว่า ๑๘๐,๐๐๐ รายตามแนวชายฝั่งตะวันออกเฉียงเหนือของประเทศญี่ปุ่น
อย่างไรก็ตาม คำพิพากษาของศาลสูงฯ นี้ขัดแย้งกับรายงานของคณะกรรมการสอบสวนของสภานิติบัญญัติแห่งชาติญี่ปุ่น (National Diet Investigation Commission: NAIIC) เมื่อปี ค.ศ. ๒๐๑๒ ที่สรุปว่า เหตุการณ์ดังกล่าวเป็น “ภัยพิบัติที่มนุษย์สร้างขึ้น” (Manmade disaster) โดยเกิดจากการสมรู้ร่วมคิดระหว่างรัฐบาล หน่วยงานกำกับดูแล และ Tokyo Electric Power Company โดยมีสาเหตุหลักคือ ระบบขององค์กรและระบบการกำกับดูแลที่สนับสนุนการให้เหตุผลที่ผิดพลาดต่อการตัดสินใจและการกระทำดังกล่าว ซึ่ง NAIIC วิจารณ์ว่า TEPCO มีการบริหารจัดการไม่ดีและขาดวัฒนธรรมด้านความปลอดภัย โดยเฉพาะอย่างยิ่งความเสี่ยงที่โรงไฟฟ้านิวเคลียร์อาจดับได้เนื่องจากน้ำท่วม รายงานดังกล่าวยังแนะนำให้แก้ไขกฎหมายและข้อบังคับเกี่ยวกับพลังงานนิวเคลียร์ในญี่ปุ่น เพื่อเน้นย้ำถึงความรับผิดชอบหลักของผู้ประกอบการในการปกป้องโรงงานนิวเคลียร์ของตน
คำพิพากษาของศาลสูงนี้มีขึ้นภายหลังจากองค์กร Human Rights Now ได้ยื่นรายงานต่อคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนแห่งสหประชาชาติ (United Nations Human Rights Council) ในการประชุมสมัยที่ ๕๙ ระบุว่า ปัจจุบันประชาชนมากกว่า ๓๐,๐๐๐ คน ที่ต้องพลัดถิ่นจากพื้นที่ที่เกิดภัยพิบัติในครั้งนั้นยังคงผู้พลัดถิ่นภายในประเทศ (Internally displaced persons: IDPs) ที่ต้องเผชิญกับการละเมิดสิทธิมนุษยชนอย่างต่อเนื่อง

ข่าวประจำวันที่ ๘ มิถุนายน ๒๐๒๕
แปลและเรียบเรียงจาก Japan high court overturns Fukushima disaster compensation ruling - JURIST - News
*บทความในเว็บไซต์เป็นผลงานทางวิชาการของผู้เขียนเว็บไซต์ LawforASEAN / สำนักงานคณะกรรมการกฤษฎีกาไม่จำเป็นต้องเห็นพ้องด้วย